مطالب دروس سال اول دبیرستان
 
به همراه نمونه سوالات امتحانی


درس بيستم و بيست و يكم

 

درس بيستم
ضمير

احمد[مرجع] از برادرش[ضمير] (احمد) خواهش كرد او[ضمير] را در كارها راهنمايي كند.



  انواع ضمير:

1- ضمير شخص : جدا و پيوسته 
جدا : من، تو، او / ما ، شما ، ايشان ، آن ها 
پيوسته : مَ، تَ، شَ / مان ، تان ، يشان
ضمير شخص جانشين اسم مي شود و شش شخص دارد

2 – ضمير مشترك :‌خود ضمير مشترك است و به جاي هر شش شخص بكار مي رود. به جاي خود در نوشته هاي ادبي خويش و خويشتن هم كاربرد دارد.

3 – ضمير اشاره : 
اشاره به نزديك : اين ، اينان ، آن ها 
اشاره به دور : آن ،آنان‌، آن ها 

4 – ضمير پرسش : 
تمام واژه هايي كه جانشين اسم مي شوند و براي پرسش به كار مي روند. كه، چه، كدام، چند، كي
  



  تفاوت صفت اشاره و ضمير اشاره :

صفت اشاره و وابسته اسم است مثال : اين كتاب، آن دفتر، اما ضمير اشاره جانشين اسم مي شود. مثال : آن ايده / اين چيست؟  



  تفاوت ضمير پرسشي و صفت پرسشي :

صفت پرسشي وابسته اسم است و همراه آن مي آيد مثال كدام درس را مي خوانيد؟ اما ضمير پرسش جانشين اسم است و به جاي آن مي آيد مثال : كدام را مي خواهيد؟  



  بياموزيم : قول معروف

بايد دانست: بعد از «بدقول معروف» بايد به قولي معروف از مثل ها ، حكمت ها و سخنان برجسته بيايد نه يك مطلب معمولي.
برخي از كنايه ها مي توانند قول معروف باشند : مو در آوردن زبان، زير پا علف سبز شدن ، موي دماغ نشدن ، .... اما خسته شدم و مردم ......... قول معروف نيست.
  



  خودآزمايي درس بيستم :
1 – در جمله هاي زير به جاي ضميرهاي شخص جدا، ضمير پيوسته بياوريد و به جاي ضميرهاي پيوسته ، ضميرهاي شخصي جدا بكار ببريد.

مثال : لباسم كجاست ؟ لباسِ من كجاست؟
كتاب هاي شما را به امانت برده ام -> كتاب هايتان را به امانت برده ام.
خياط هنوز لباسش را حاضر نكرده است -> خياط هنوز لباس او را حاضر نكرده است
به خوابي عميق فرو رفته بود. چنان كه هر چه او را صدا مي زدند، جواب نمي داد -> چنان كه هرچه صدايش مي زدند، جواب نمي داد
اگر او را ببيني، مي شناسي ؟ -> اگر بينش ، مي شناسي ؟ (مي شناسش) 
 



  2 – در جمله هاي زير، صورت امكان ضميرهاي مشترك را به چند شخص و ضميرهاي مشخص را به ضمير مشترك تبديل كنيد.

مثال : (اين كار را خودش انجام داد -> اين كار را او انجام داد)
پدر هر شب كه به خانه برمي گردد ، از كارش صحبت مي كند -> از كار خود صحبت مي كند نبايد به هر ناملايمي از دوستان خود رنجيد -> از دوستانتان برنجيد
خودش اين مطلب را به شما نگفته است -> او اين مطلب را به خودتان گفته است
كارتان را كه تمام كرديد، به دوستانتان هم سري بزنيد -> كار خود را كه تمام كرديد، به دوستان خود هم سري بزنيد
  



  3 – صحيح جملات زير را بنويسيد:

آيا چگونه به مدرسه ميروي؟
چگونه به مدرسه مي روي ؟ آيا به مدرسه مي روي؟

آيا كي براي اردو آماده مي شويم ؟
آيا براي اردو آماده شويم ؟ كي براي اردو آماده شويم؟
  



 

درس بيست و يكم :

چه كلمه اي اهميت املايي دارد؟
1) در فارسي كلمه اي اهميت املايي دارد كه اولاً عربي رايج در فارسي باشد، ثانياً در خود يك يا چند حرف از حروف شش گروه اعلام شده (ء، ع / ت ، ط / ح، ه‍/ ز، ذ،ض،ظ / غ،ق ) را داشته باشد. به عبارت ديگر كلمه اي اهميت املايي دارد كه مي تواند چند شكل مكتوب داشته باشد و بايد شكل صحيح آن را هنگام نوشتن انتخاب كرد. 

2) بين «صدا» و «حرف» كلمات غيرعربي <-كلمات فارسي، گسستن ، زمين لرزه، آسمان خراش و كلمات غيرعربي رايج فارسي «پروتئين» كميسيون ، سوسياليسم) غالباً تطابق يك به يك وجود دارد، بنابراين املاي آنها مشكل چند شكل نويسي نخواهيم داشت . چون براي صداي واحد هر يك بيش از يك شكل مكتوب نداريم.
  



  بياموزيم : مصوت بلند «اي» و «ي » ميانجي

همان طور كه در يكي از بياموزيم هاي قبلي خوانديدم املاي آن دسته از كلمات مضاف كه به مصوت «اَ» و «او» ختم مي شوند، با حرف ميانجي «ي» درست است . مانند خداي انسان، نماي ساختمان، كندوي عسل ....
حال در اينجا مي گوئيم : املاي آن دسته از كلمات مضاف كه به مصوت بلند «اي» ختم مي شوند، بدون ميانجي درست است، مانند : قاضي ، شهر، شادي دل ها، بازي بچه ها ، ... حروف «ي» در اينگونه تركيبات هم به تنهايي نشان دهنده مصوت «اي» و هم حرف ميانجي «ي» است . پس بنويسيم «بازي بچه ها» و مي خوانيم «بازي بچه ها» اين شيوه ي املا در كلماتي مانند «بيا» «خيابان» ، «سياست» ، و ... نيز رايج است. «بي يا » مي خوانيم «بيا» مي نويسيم . «خي يابان» مي خوانيم «خيابان» مي نويسيم.
 


ادامه مطلب
نوشته شده در تاريخ دو شنبه 21 فروردين 1391برچسب:, توسط فرید کُر

پرسش هاي آموزشي و تكميلي (درس پانزدهم تا درس نوزدهم) بدون پاسخ



  1- كشف واقعيات موضوع زبان در كدام مقوله ي زبان شناسي بررسي مي شود؟



  2- بررسي و مطالعه گذشته زبان در كدام نوع از انواع زبان شناسي انجام مي شود؟



  3_ كداميك از گزينه هاي زير از مشكلات مطالعه ي زبان نيست؟

الف)‌تغيير و تحول دائمي زبان
ب) وجود گونه ها، لهجه ها و گويش ها
ج) آساني استفاده از زبان 
د) گستردگي بيش از حد زبان 
 



  4 – هسته هاي گروه اسمي زير را مشخص كنيد:

پروين چند كتاب داستان خريد  



  5 – نوع وابسته هاي پيشين را در جمله زير مشخص كنيد

الف) مردم بالا دست چه صفايي دارند!
ب) برتري انسان ها نزد خداوند كدام افرادند؟ 
 



  6- اگر بخواهيم يكي از عبارت هاي زير را در جمله اي ساده بكار ببريم. كدام عبارت ها را بايد برگزينيم

از جاي بشر 
بيان توان كرد
دار الايمان معمور شد 
قضا كار خود بكرد
حيلت كردم 
عاشق درس بود 
 



  7 – نوع «بسته هاي پيشين » را در جمله هاي زير مشخص كنيد:

برگي از درخت افتاد. اين برگ خشك ه يادآور پائيز سرد است سال هاست كه جان طبيعت را مي گيرد و انسان دانا را به تفكر واميدارد.  



  8 – نوع صفت هاي بياني زير را مشخص كنيد.

دوران : 
رونده: 
ديده: 
پوشيدني : 
صافي: 
 



  9 – جمله هاي زير را اصلاح كنيد.

الف) اخلاق هاي نيكو را همه مي پسندند
ب) او از علماي افضل تر اسلام است
ج) مو بلند را بايد كوتاه كرد
د) آيا چقدر درس مي خواني؟ 
 



  10 – نويسنده كتاب هاي خاطره ي زير چه كساني هستند؟

الف) آن روزها 
ب) تپه هاي برهاني
ج) سياحت شرق 
د) سرگذشت زندگاني من
ه‍<- روزها 
و) آن سالها
  



  11 – ثابت كنيد تركيب هاي زير مضاف و مضاف اليه اند يا موصوف و صفت ؟

آسمان لاجوردي 
كليد خانه 
رنگ نقش 
كشور ما 
 



  12 – انواع وابسته هاي پسين را نام ببريد.



  13- در ساده نويسي جمله هاي كوتاه چه مزيتي دارند؟



  14 – انواع وابسته هاي پيشين را نام ببريد؟



15 – وظيفه ي وابسته ها توضيح برخي ويژگيهاي .... گروه اسمي است 


16 – برابرهاي مناسب واژگان زير را بنويسيد
 الف) علي هذا 
ب) در قطع كنوني 
 

 

آزمون مرحله اي (تشريحي) شماره 3، از درس 15 تا درس نوزدهم : (بدون پاسخ)



  الف – زبان شناسي :
1 – منظور از علمي بودن زبان چيست؟



  2 – صورت هايي نظير «همي رفتم» و «شنيدستم» در كدام شاخه زبان شناسي مطالعه مي شود؟



  3 – زبان شناسان براي حل مشكلات و دگرگوني زبان، چه راه حلي انديشيده اند؟



  4 – زبان شناسي جديد را به نام زبان شناسي .... نيز مي شناسند



  ب) دستور:
1 – در جمله هاي زير، هسته و وابسته هاي پيشين را مشخص كنيد ، نام وابسته ها را بنويسيد.

الف) دو پرنده از باغ سرسبز پريدند
ب) مردي از خانه به كوچه وارد شد
ج) آسمان آبي ، دلم را شاد مي كند
د) كتاب جغرافيا را از دوستم گرفتم 
 



  2 – براي اين جدول يك گروه اسمي بنويسيد

 

 

گروه اسمي
وابسته هسته وابسته
مضاف اليه  اسم صفت پرسشي
........... ......... ..............


  3 – از مصدر دانستن صفت هاي زير را بسازيد

الف) لياقت : 
ب) فاعلي : 
ج) مفعولي: 
 



  4 – براي كلمه هاي زير يك صفت و يك مضاف اليه بنويسيد؟

الف) انشا 
ب) دريا 
 



  ج – نگارش :
1. جملات بلند زير را به دو يا چند جمله تبديل كنيد.

در هنگام مطالعه بايد مطالب مورد نظر را با دقت مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار داد و نكات مهم را يادداشت و گردآوري كنيم».  



  3. به جاي واژه هاي زير برابرهاي مناسب بنويسيد

مستعمل
من غير مستقيم 
 



  املا و بياموزيم :
1. گزينه هاي نادرست است، صحيح آنها را بنويسيد.

الف) دانش آموزان كتب هاي زيادي مطالعه مي كنند
ب) آيا كي مسافرت كنيم
ج) آيا چگونه مي توانيم درس بخوانيم
د) اصلح تر آن است كه بهتر انتخاب كنيم 
 



  2. گزينه هاي درست و نادرست را مشخص كنيم

الف) اولاد 
ب) افضل تر 
ج) خواندني تر 
د) اخبارها 
 


ادامه مطلب
نوشته شده در تاريخ دو شنبه 21 فروردين 1391برچسب:, توسط فرید کُر

درس نوزدهم خاطره نويسي ، يادداشت روزانه



  پرسش هايي از متن : 1 - عام ترين و صميمانه ترين نوع نوشتن خاطره نويسي است



  2 – خاطره نويسي چه فايده اي براي حيات ادمي دارد؟

خاطره نويسي باعث مي شود كه از مراحل و ايام زندگي آثار جاندار و روشن بر جاي بماند. خاطرات تلخ و شيرين، پيروزيها و شكست ها، عواطف و احساسات تجربيات تكرار ناشدني، حوادث ايام و ......با نوشتن مثبت و ماندگار مي شوند. چرا كه همين نكات پيمانه حيات آدمي را پر مي سازند.  



  3 – چه موضوعاتي را مي توانيم براي خاطره نويسي انتخاب كنيم؟

همه چيزي مي تواند براي خاطره مناسب باشد، تأثير پذيرفتن از يك نوشتن، يك سخن، ديدن يك فيلم، منظره و ....  



  4 – در ثثبت وقايع «جدول ضربي» عمل نكنيم يعني چه ؟

يعني لازم نيست مواردي را كه هر روز براي شما رخ مي دهد، هفت بار تكرار كنيد و بنويسيد، مگر آنهايي كه از اهميت زيادي برخوردارند  



  5 – آيا هميشه يادداشت ها از نظم منطقي خاصي پيروي مي كنند؟

خير، يادداشت ها گاه كوتاه و گاه بلند است و از نظم خاصي پيروي نمي كنند و در واقع گاه و بي گاه هر چه به ذهن مي آيد مي نويسيم. اما محتواي آنها بايد اثربخش باشد و در خواننده هم حس پديد آورد.  



  6 – خاطره نويسي نوعي تمرين نگارش است.



  خودآزمايي درس نوزدهم :
1 – براي هر يك از نمودارهاي زير، دو گروه اسمي مثال بزنيد

 

گروه اسمي

 وابسته

هسته  وابسته

صفت بياني

 اسم صفت مبهم

 مبهم

تصوير چند

گروه اسمي

وابسته

وابسته هسته

صفت بياني

نشانه ي نكره اسم

  مهيّج

يّ ورزش


ادامه مطلب
نوشته شده در تاريخ دو شنبه 21 فروردين 1391برچسب:, توسط فرید کُر

درس هفدهم و هجدهم

 

درس هفدهم
‌ساده نويسي



  پرسش هايي از متن :
1 – هر نوشته ي ساده بايد چه ويژگيهايي داشته باشد؟

الف) زبان نوشته مبهم و نزديك به زبان گفتار است.
ب) جملات كوتاه، ساده و روانند
ج) كلمات و عبارت هاي دشوار و پرتكلف در آن ديده نمي شود
د) عبارت ها و كلمات زايد و به اصطلاح حشو درآن به خوبي فهميده مي شود 
 



  2 – ويژگي نوشته هاي غير ساده (تكلف مصنوع) چيست؟

(متكلف و ديرفهم ) همانا استفاده نكردن از ويژگيهاي نوشته ي ساده است. كه برخي نقل مي شود.
الف) استفاده از كلمات دشوار
ب) مقصود نويسنده بخوبي فهميده نمي شود
ج) جملات در مقايسه با نوشته ي ساده بلند است
د) اصطلاحات خاصي در نوشته غيرساده مي توان يافت
  



  3 – يكي از نكاتي كه به ما كمك مي كند ساده بنويسيم اين است كه واژگان و ساخت هاي دستور كهن استفاده نكنيم . حال اين واژگان و ساخت هاي دستوري كهن را به ساخت هاي ساده تبديل مي كنيد.(به عهده دانش آموز)

ادا تواند كرد / چكاد / گفته آمد / نگهبان دين تواند بود / چونان / از جاي بشد  



  بياموزيم – كسره اضافه «ي» ميانجي

هر گاه مضاف و يا موصوف به حرف صامت (غ،ف، ل، ت ، ...) ختم شوند، فقط نقش نماي اضافه (كسره اضافه) مي گيرند.
مرغ سعادت ، ظرف بزرگ، شكل ساختمانيف دست راست
اما هر گاه مضاف و يا موصوف به صورت «آ» و «او» ختم مي شوند علاوه بر نقش نماي اضافه حرف ميانجي روي نيز بكار مي رود. هماي سعادت ، بوي گلي ، نماي ساختمان ، پاي برهنه
  



  خودآزمايي درس هفدهم :
1. جمله بلند زير به دو يا چند جمله تبديل كنيد.

يكي از بهترين و مؤثرترين وسايل كسب مهارت در انواع نوشتن . خواندن مطالب گوناگون علمي، ادبي، هنري، فلسفي و ديني آموزنده و آگاهي دهنده دريغ نورزيم تا بتوانيم از اينگونه مطالب در مواقع گوناگون استفاده كنيم.  



  2. به جاي واژگان زير برابرهاي مناسب بنويسيد:

مستعمل :‌ كهنه ، فرسوده 
كانديدا : نامزد نمايندگي
علي هذا : از اين رو ، بنابراين 
علي كل حال : به هرحال، در هر صورت
من غيرمستقيم : غيرمستقيم (پوشيده)
در مقطع كنوني : اكنون، در حال حاضر 
 



 3 – در جمله بنويسيد كه در يكي از كلمه ي «چند» صفت مبهم و در ديگري « صفت پرسش» باشد.

صفت مبهم : او چند بيت از حفظ كرد
صفت پرسشي : چند بيت از حفظ كرده اي؟ 
 



 

درس هجدهم 
گروه اسمي (3) و وابسته هاي پسين

در درسهاي گذشته با وابسته هاي پيشين (صفت اشاره، پرسشي، تعجبي، شمارشي، عالي، و صفت مبهم) آشنا شديد. در اين درس با وابسته هايي كه پس از هسته مي آيند آشنا مي شويد :

 

به جز صفت شمارشي تربيتي (2) ساير صفت هاي پسين بياني اند.  

 

هسته

نام وابسته پيشين

نشانه ي نكره

نشانه ي جمع

صفت شمارشي تربيتي(2)

مضاف اليه

صفت بياني

 

وابسته ها و نمونه ها

«ي» پس از اسم عام

ها ، ان، ين، ات، ون، خانه ها، مردان، اطلاعات،

انقلابيون

مؤمنين

با افزودن –ُ م به اعداد اصلي ساخته مي شود

اسم – اسم مضاف مضاف اليه

اسم، صفت، آسمان، آبي دوست خوب



  روش هاي شناخت صفت بياني (موصوف و صفت) از مضاف و مضاف اليه

1. صفت بياني معمولاً پسوند «تر» مي پذيرند: آسمان آبي تر (درست است) اما مضاف اليه پسوند «تر» نمي پذيرد مانند : كتاب جغرافي تر (نادرست است)
2. موصوف معمولاً «ي» نكره مي پذيرد. كتابي خواندني (درست است) اما مضاف «ي» نكره نمي پذيرد، كتابي علي (نادرست است) 
 



  پر كاربردترين صفت هاي بياني به شرح زير است:

1. بياني ساده:روشن ، خوب ، عاقل

2.فاعلي : الف – بن مضارع + -َ نده : گوينده ، شنوند ه، رونده
ب – بن مضارع + ا : بينا ، گويا، شنوا
پ – بن مضارع + ان : گريان ، خندان ، روان 

3 – مفعولي : بن ماضي +به ، ه :دوخته ، شكسته، شنيده

4 – لياقت : مصدر + ي = خوردني ، نوشيدني 

5 – نسبي : اسم + ي = آسماني ، نيلوفري 
 



  بياموزيم ، صفت پرسش، ايا :

اگر جمله اي را با يكي از صفت هاي پرسشي «چه» ، «چند» ، كي و ... پرسش كنيم، نيازي به آوردن كلمه ي «آيا» نيست. در اينگونه جمله ها ، كاربرد «آيا» نادرست است.
الف – چگونه مي توانيم بر سرعت مطالعه خود بيفزائيم ؟ ص
ب – آيا چگونه مي توانيم بر سرعت مطالعه خود بيفزاييم ؟ غ 
 



  خودآزمايي درس هجدهم :
1. نمودار اين گروههاي اسمي را رسم كنيد.
اين چهار دانش آموز رنگ ، همين دو خانه ييلاقي ، هر هفت روز هفته

 

 

 

وابسته 3 هسته وابسته 2 وابسته ي 1
صفت بياني  اسم  صفت شمارشي صفت اشاره
زرنگ دانش آموز چهارشنبه اين 

وابسته 3 هسته وابسته 2 وابسته ي 1
صفت بياني  اسم  صفت شمارشي صفت اشاره
ييلاقي خانه ي دو  همين

وابسته 3 هسته وابسته 2 وابسته ي 1
صفت بياني  اسم  صفت شمارشي صفت اشاره
هفته  روز –ِ  هفت هر


  2 – براي هر يك از نمودارهاي زير، سر گروه اسمي مثالي بياوريد

 

 

 

وابسته

وابسته

وابسته

صفت اشاره

صفت شمارشي

اسم

اين

پنج

دوست

آن

دو

پرزه

همين

يك

كتاب

 


هسته

وابسته

وابسته

اسم

صفت

مضاف اليه

دوست –ِ

خوب –ِ         

علمي

كتاب – ِ

علمي –ِ         

من

دانش آموز –ِ

زرنگ –ِ

كلاس



  3 – از بين كلمات زير صفت هاي بياني را مشخص كنيد و براي هر كدام يك موصوف بسازيد.

صفت هاي بياني : گرفتني (لياقت) : مزد گرفتني / هوشمند (ساده) : دانش آموزهوشمند
سنجيده (مفعولي) : سخن سنجيده / جلب (ساده) : كتابِ جالب
اخلاقي (نسبي) : كتاب اخلاقي / دانا (فاعلي) : پسرك دانا
خوب (ساده) : معلم خوب / كوشا (فاعلي) : كارگر كوشا
مؤدب (ساده) : بچه ي مؤدب / طلايي (نسبي) : توپ طلايي
زيبا (فاعلي) : فيله زيبا / گسسته (مفعولي) : افكار گسسته
زيرك (ساده) : حيوان زيرك / تاريخي (صفت نسبي) : داستان تاريخي
كلمه هاي پنجم و ديگر صفت بياني نيستند 


4 – مانند نمونه جدول را كامل كنيد (توجه داشته باشيد كه صفت هاي فاعلي سه گانه از همه فعل ها ساخته نمي شود)

 

5 – براي كلمات زير يك صفت و يك مضاف اليه مناسب بنويسيد 
شهر ...........شهر تهران، شهر ديدني
دريا ......... درياي خروشان ، درياي مازندران
سيني ....... سيني نقره اي ، سيني ميوه
انشاء ........انشاي بلند، انشاي بچه ها
  

 

فعل

بن مضارع

صفت فاعلي(1)

صفت فاعلي(2)

صفت فاعلي(3)

رفت

رو

رونده

روا

روان

خورد

خور

خورنده

-

-

گرفته است

گير

گيرنده

گيرا

-

مي دود

دو

دونده

-

دوان

سوخت

سوز

سوزنده


ادامه مطلب
نوشته شده در تاريخ دو شنبه 21 فروردين 1391برچسب:زبان فارسی, توسط فرید کُر

[ طراحی : قالب سبز ] [ Weblog Themes By : GreenSkin